Een recent onderzoek van de universiteit van Alabama wijst uit dat als kinderen op de basisschool leren schaken, dit volgens leraren én leerlingen enorme voordelen geeft. Zo geeft bijvoorbeeld circa driekwart van de leraren aan dat kinderen beter zijn geworden in problemen oplossen, strategisch denken en kritisch denken. Circa 4 op de 5 kinderen geeft aan harder te werken op school, hogere cijfers te halen en zich op school succesvoller te voelen.
Dit alles is natuurlijk heel mooi nieuws en onderstreept het nut van kinderen op jonge leeftijd leren schaken. Ik ben zelf op mijn vijfde begonnen met schaken, en heb tot nu toe mijn leven lang geprofiteerd van de vaardigheden die ik heb ontwikkeld (mede) door het schaken. Ik zou er twee willen uitlichten: vooruitdenken en reflecteren.
Ieder mens heeft wel momenten of gebeurtenissen in zijn leven die hem altijd zullen bijblijven. Voor mij was dit bijvoorbeeld toen ik voor het eerst op mijn achttiende een bril kreeg, waardoor ik ineens de blaadjes van een boom scherp zag. Ik wist tot dat moment niet dat andere mensen (zonder cilinder afwijking in hun ogen) blaadjes van een boom wél scherp konden zien! Een omgekeerd besef kwam een aantal jaar later, toen ik er achter kwam dat andere mensen (lees: niet-schakers) níet automatisch vooruitdenken. Dat was gek! Ik ben van jongs af aan gewend om vooruit te denken, in het schaken en in het leven. Dat is voor mij net zo een automatisme als ademen. Dat het gros van de mensen vooral in het nu leeft en zich niet al te veel bezighoudt met wat nog kan komen was echt een eyeopener!
Eén van Stephen Covey’s 7 habits of highly effective people (side note: als je nog nooit gestart bent met het lezen van dit boek: zet het dan nú op je leeslijst voor je volgende vakantie, je zal er geen spijt van krijgen!) is Begin with the end in mind. Oftewel, bedenk eerst wat het einddoel is, en redeneer dan terug wat je daar nú voor in gang moet zetten. Oftewel: denk vooruit. Vooruitdenken zorgt er m.i. voor dat je niet per sé harder hoeft te werken, als je ook slimmer kan werken.
Reflecteren heb ik ook met de paplepel ingegoten gekregen. Als ik een schaakpartij had verloren, ging ik ‘m meestal analyseren om te bekijken wat ik goed maar vooral wat ik niet goed had gedaan, zodat ik daarvan kon leren en volgende keer niet opnieuw eenzelfde fout zou maken. Periodieke reflectie in het (werkende) leven zorgt ervoor dat je regelmatig bekijkt of je nog wel met de juiste dingen bezig bent, en geen belangrijke onderdelen over het hoofd ziet. Om nogmaals Steven Covey aan te halen: zorg dat je het grootste gedeelte van je tijd bezig bent met belangrijke, niet urgente zaken.
Laat ik dit alles illustreren met een voorbeeld. Hoe denk je dat je het meest effectief leiding kan geven?
1) Je stelt een aantal lange-termijn doelen voor je organisatie, zoals bijvoorbeeld hoge klanttevredenheid, lange termijn winstgevendheid, hoge werknemerstevredenheid en retentie van je talentvolle medewerkers. Je hebt deze doelen specifiek geformuleerd op basis van een zorgvuldig denk- en overlegproces met verschillende type mensen, en weet hierdoor precies wat je over 5 jaar bereikt wil hebben met je organisatie. Je doet in jaar 1 een aantal lange-termijn investeringen, waarvan je kan voorzien dat ze op de korte termijn nog geen of zelfs een negatief effect opleveren. Bijvoorbeeld:
– Investeren in een waarde-onderzoek voor een definiëring van de huidige en gewenste waarden van de organisatie, en aan de hand van de resultaten het vaststellen van een nieuwe set aan waarden en bijbehorende gedragingen;
– Investeren in robotiseren van je meest tijdrovende processen wat een doorlooptijd van 2 jaar heeft;
– Trainen van je medewerkers op inhoud en soft skills;
– Het houden van netwerkbijeenkomsten voor je klanten;
– Verder bekijk je welke succesvolle acties al in het bedrijf lopen en handhaaft deze, en welke acties niet succesvol zijn schrap je.
Je verdeelt je tijd tussen het leiden van de dagelijkse operatie en het monitoren van de voortgang op de doelstellingen. Einde jaar 1 en 2 is er misschien nog geen zichtbaar resultaat (of alleen op onderdelen), maar je houdt vol met het lange-termijn perspectief in zicht. Einde jaar 3 beginnen alle investeringen zich uit te betalen en schieten de omzet, winstgevendheid, klanttevredenheid en werknemerstevredenheid omhoog. Uiteraard stuur je bij wanneer nodig en herdefinieer je je lange-termijn doelen als de wereld te veel is veranderd.
2) Je hebt jaarlijkse doelen gesteld voor je organisatie, zoals bijvoorbeeld hoge klanttevredenheid, korte termijn winstgevendheid en hoge werknemerstevredenheid. Je hebt deze doelen op een vrijdagmiddag bedacht na een bespreking van 2 uur met de collega’s om je heen die hetzelfde denken als jijzelf (lekker makkelijk, je was er snel uit), en geeft je aantekeningen aan de secretaresse om uit te werken. Mooi, weer een item van je to do list af! Alle initiatieven in het bedrijf die lopen en waar je geen negatieve geluiden over hebt gehoord, handhaaf je, en iedereen met een goed idee dat bijdraagt aan een hogere klanttevredenheid, korte termijn winstgevendheid en hoge werknemerstevredenheid mag het naar hartenlust uitvoeren.
Je steekt vrijwel al je tijd in het leiden van de dagelijkse operatie en hebt het daar ontzettend druk mee. Einde jaar 1 zijn er misschien positieve resultaten op 1 of meerdere onderdelen, bijvoorbeeld winstgevendheid en klanttevredenheid. Mooi, dat loopt goed, niks meer aan doen! Op werknemerstevredenheid zijn er wat negatievere resultaten, daar zet je een paar acties op die lekker snel resultaat opleveren. Einde jaar 2 zijn de resultaten op werknemerstevredenheid beter, maar zakt de klanttevredenheid. Einde jaar 3 is er een dip in de omzet en winst. En zo is er elk jaar weer een onverwacht resultaat op een ander onderdeel. De stakeholders van je bedrijf worden hoe langer hoe ontevredener, en je moet veel tijd en energie steken in reparatie.
Hebben we dan allemaal succesvolle bedrijven als we schakers op belangrijke posities zetten? Dat ook weer niet. Schakers beschikken over het algemeen over een heel goed stel hersens en hele goede vaardigheden, maar zijn vaak ook stronteigenwijs, betweterig en sociaal minder handig. Neemt niet weg dat kinderen op jonge leeftijd leren schaken hen wél helpt in het ontwikkelen van hele nuttige vaardigheden waar ze de rest van hun leven profijt van kunnen hebben. Ik ken legio voorbeelden van volwassenen die vroeger veel geschaakt hebben, daar op een gegeven moment mee gestopt zijn (of alleen nog af en toe voor de lol spelen), en hele mooie succesvolle carrières hebben waarbij ze hun bedrijven écht vooruithelpen. Dus hup, stuur je kind naar (school)schaakles, maar vergeet ook niet de sociale vaardigheden van je kind in de gaten te houden. En zoek eens in je bedrijf naar schakende medewerkers, die kunnen je ongetwijfeld helpen met vooruitdenken en reflecteren!